Verslag uit Ndala 2019 no 1

Hallo familie en vrienden,

Het is zover en ik heb me voor genomen, om weer op te schrijven wat ik meemaak gedurende deze weken. Ik ben nu een week in Ndala. Ik ben alweer ingeburgerd. Dit is mijn huis de komende tijd.

De KLM vlucht ging goed volgens plan. Er werd mij als frequent flyer zelfs gevraagd of ik in de businessclass wou zitten. Daar was geen stoel dicht bij het raam, dus ik ben blijven zitten op de stoel, die ik had uitgekozen achter in het vliegtuig. Toen ik in Dar es Salaam aankwam ging alles vlot. We kwamen aan bij de nieuwe terminal. Omdat ik al een visum had, kon ik bijna zo doorlopen. Mijn taxi stond al klaar. Het was maar een paar kilometer naar het Ukonga Transit Motel, dat ik geboekt had. De volgende ochtend werd ik op tijd naar het vliegveld gebracht, zodat ik nog een keer kon pinnen en ook twee simkaarten kon kopen, één voor mijn telefoon en één voor mijn dongel.

Toen ik in om 10.50 uur in Tabora aankwam stonden Zr. Florida en Father Steven Chobo al klaar om me op te halen. Omdat ik al gepind had en mijn simkaarten al had, hoefde ik alleen maar wat boodschappen te doen in het enige supermarktje in Tabora. We hoorden, dat de man van Maria Mathias (mijn huishoudelijke hulp in Ndala) ziek was en in Tabora in het ziekenhuis lag. Dus we besloten om bij hem langs te gaan om hem sterkte toe te wensen. Hij lag in een Nieuw Particulier Ziekenhuis in West Tabora, de Malolo kliniek. Dit zag er goed, nieuw en schoon uit. Men zei ook al, dat ze er zelfs een CT-scan hadden. In het ziekenhuis moesten we even wachten. Helaas was Petro juist overleden en konden we Christina en Martina, zijn dochters, condoleren. Dat was even een raar gevoel. Je komt bijna rechtstreeks van het vliegveld en je kunt meteen een overleden bekende gaan bezoeken. Petro was de afgelopen jaren meerdere keren mijn gids geweest op de zaterdagmorgens als ik ging fietsen.

Daarna gingen we naar de boerenmarkt om verse groente en fruit te halen. Het was blijkbaar de tijd van de watermeloenen, de gestreepte. Onderweg naar het bekende restaurant zag ik mogelijk orchideeën in de bomen. Na het eten zijn we teruggereden en inderdaad, in de tuin van de Marco Mihayo Secondary School zag ik de orchideeën. We zijn father Maganga, de directeur van de school even gaan begroeten en hebben gevraagd, hoe het was met de telescopen. Ze hadden ze gebruik. Ik heb geen uitgebreid verhaal gevraagd, want het was tijd om naar Ndala te gaan. Ondertussen troffen we bij het kantoor van een bus maatschappij iemand, die me herkende als dokter van Ndala. Hij wou al een afspraak maken voor een second opinion.

We waren om 16.00 uur in Ndala. Men had besloten, om me in een ander huis te laten verblijven, ook omdat mijn broers en zwager later komen. Ik verblijf nu in het huis van “Ad Groen” Dit is wat minder comfortabel als het andere huis, maar dat is nu tijdelijk verhuurd aan een baas van het bedrijf, dat de pijpleiding van het Victoria Meer naar Tabora aanlegt. Ik heb zojuist ook een tafel uit een slaapkamer gehaald, zodat ik met mijn laptop hoog kan gaan zitten, dat typt wat gemakkelijker dan aan de salontafel. Na het uitpakken had ik nog tijd om even naar het dorp te lopen en fruit te kopen. Er waren alleen groene sinaasappelen en oude bananen. De bananen zou je bij ons zo weggooien. Ze waren overrijp.

Bij de zusters waren er een paar nieuwe gezichten. Er was tijdelijk een vrouwelijke arts, die zich wil gaan specialiseren in Tropische Geneeskunde. Ze is van Surinaamse afkomst en heet Karin Spong. Een bekende naam. Er is ook een familierelatie. Het bleek, dat haar broer in Klarendal woont en dat ze stage bij de huisartsen van Onder de linden had gelopen, dus dicht bij huis.

Zondag de 29^ste heb ik een tijd met zr. Florida, de directrice zitten praten. Ze vertelde wat er gebeurd was. Er is meer overleg met het personeel. Ze denkt niet, dat ze zelf de wijsheid in pacht heeft. Er is een comité van de werkers samengesteld. Zij moeten naar hun medewerkers luisteren, wat er aan het ziekenhuis moet veranderen. Zo hebben ze ook de tekorten van de medicijnen aangepakt. Dat zou nu voor 98% zijn opgelost. Er is naast de apotheek een extra ruimte gemaakt, met de actuele voorraad, zodat duidelijk te zien is, dat er weer besteld moet worden. De overheid had hier allang om gevraagd. Het systeem werkt goed. Zo heeft men nu ook eindelijk de behandeling van ondervoeding beter aangepakt. De zg. F75 en de F100, worden door de verpleegkundigen op de afdeling gemaakt en niet door de keuken van het restaurant, want die hebben er geen goede kijk op. Dit draait nu nog maar een paar weken en we moeten nog zien of het goed werkt. Een van de verpleegkundigen van de kinderafdeling vertelde mij in het vorige weekend al, dat dit project was gestart, omdat we het er vorig jaar al over gehad hadden. Ik had vorig jaar voor mijn vertrek gezegd, dat ik het heel frustrerend vond, dat de behandeling van de ondervoede kinderen zo slecht georganiseerd was en ik vond dat dit eigenlijk niet kon. Er is nu ook een tweede apotheker naast Zr, Beatrice. Hij lijkt goede ideeën te hebben. Het aantal patiënten zou ook zijn toegenomen, omdat men bijna niet meer weggestuurd wordt om medicatie bij particuliere medicijn winkeltjes te halen. De voorraden van het laboratorium worden nu ook beter aangevuld. Zr. Florida was dus trots. Alleen de jaarverslagen van 2017 en 2018 zijn nog niet klaar. Die van 2017 wordt overgeslagen. George Mgalega zou dit schrijven en heeft dit na zijn vertrek naar Nzega niet overgedragen.

Om goed 14.00 uur begonnen de klokken te luiden voor de begrafenis van Petro Nshimba. Er was een dienst in de kerk, rustig en stijlvol. Op het kerkhof was het ook stijlvol. Het enige verschil met ons was, dat al tijdens het gebed op het kerkhof, het hele graf  werd dicht gegooid door de mannen van de familie en de dienst is pas afgelopen, als de naamplaat op het graf staat. Er werd ook nog een korte biografie voor gelezen.

Om 17.00 ben ik naar de fietsenmaker gegaan om te zien of mijn fiets mogelijk al klaar stond. Hij was blij me te zien, maar helaas was de fiets nog niet klaar. Hij had dit jaar niet zoveel verkocht. Daardoor was er ook niet verder aan zijn huis gebouwd. Dit is al weer aan het slijten. Ze investeren blijkbaar al hun geld in de opleiding van hun kinderen. Ze hebben drie kinderen van de vijf op een kostschool zitten. Er was geen geld om de elektriciteit te herstellen. Er stond nog een tv met een doek er over. ’s Avonds kookt en eet men bij het licht van zaklantaarns.

Maandag avond hoorde ik ook van zr. Florida, dat ze dinsdag water moest kopen voor het ziekenhuis. Er is niet genoeg water in de tanks meer. Het water wordt in het naburige dorp Ulimakafu gekocht. Daar hebben een tiental putten genoeg water en het smaakt goed, zonder zout. Doordat het afgelopen jaar een groot deel van de tanks zijn gerepareerd, konden ze eerst geen water opvangen en later hield de regen al vroeg op. Maandagavond viel er een beetje regen. Zou het regen seizoen vroeg beginnen?

Maandag was mijn eerste werkdag. Eerst was het natuurlijk kennis maken met veel mensen. Er werd mij weer gevraagd om de kinderafdeling te doen en eventueel ook visite te lopen op de vrouwenafdeling. Ik moest kennis maken met Elisabeth Kahema, die mij zal helpen i.p.v. Maria Mathias. Na de lunch lieten zr. Florida en Mr. Thomas Mtilimbanya vol trots de gerenoveerde watertanks zien. Ik moest door geven aan de stichting Tabora, , dat het goed gerenoveerd is, met veel cement van de beste kwaliteit. Van binnen zijn ze bekleed met fijn gaas en ze hebben het langzaam laten drogen, zodat het niet kon gaan barsten. Ze lijken nu allemaal goed dicht te zijn. Er is geen lekkage te zien. Heel veel dank voor de Nederlander, die het geld geschonken heeft voor de renovatie.

Om 16.00 gingen we, zr. Florida en zr. Esther en ikzelf naar Maria Mathias om haar nu officieel te condoleren. Dat gebeurde anders dan bij ons. Toen we er aankwamen moesten we aanschuiven bij de vrouwen. Ik kreeg een stoel, de anderen zaten allemaal op de vloer en men zat in stilte bijeen. Mogelijk wel een half uur. Daarna begon de zusters te bidden en anderen volgden. Toen dat gebeurd was, werd men ontspannen en begon men te vertellen, hoe het allemaal met Petro gegaan was.

Dinsdag kreeg ik meer tijd om de kinderen te onderzoeken. Er was één kind met ernstige ondervoeding. Het had geen AIDS, daarom liet ik een foto van de longen maken en dat liet mogelijk tuberculose zien. Dus ik heb gezorgd, dat de behandeling gestart werd.

Om 18.30 kon ik de fiets ophalen. Het was een andere dan vorig jaar. Deze lijkt beter.

Overdag heb ik zuster Florida nog geholpen een aanvraag klaar te maken voor sponsoring van een dochter van een van de niet gediplomeerde werkers. Ze heeft goede cijfers gehaald op de middelbare school en heeft al één jaar de opleiding voor clinical officer gevolgd, maar het is moeilijk voor de vader om de studiekosten bijeen te brengen.

Van woensdag kan ik vermelden, dat ik zag, dat F75 klaar gemaakt werd. Dit was te danken aan Father Alex , die er op zijn cursus van gehoord had. Nadat er een paar weken geleden weer een kind aan ondervoeding was overleden, kon hij er voldoende aandacht voor krijgen. Hij heeft in de dorpen van het bisdom een heleboel mensen kunnen leren, hoe je ondervoeding moet aanpakken.

Om 17.00 uur ben ik naar het nieuwe café van Joshua Ntandu, verpleegkundige, gegaan. Hij is vorig jaar getrouwd. Helaas was zijn vrouw er nog niet in geslaagd om een baan te vinden als onderwijzeres. Zij zijn een paar maand geleden begonnen het braakliggende stuk grond naast het huis, waar ze wonen, in te richten. Ze hebben een schutting geplaatst en aparte huisjes waar men rustig een biertje kan drinken of in de toekomst kan gaan eten. Ze waren weer een varken aan het slachten, zoals de dag ervoor. Het verkoopt blijkbaar goed.

Om 18.00 uur kwam ik father Chobo tegen en ik vertelde hem, dat ik van plan was om Father Alex te gaan begroeten. Ik had hem nog niet gesproken. Father Alex was juist klaar met een bijeenkomst van de parochie. Hij was druk. Hij is pastoor. Hij is drie dagen in de week secretaris van het health office van het bisdom en hij moet voor januari nog een scriptie schrijven voor zijn opleiding in Nairobi (Sustainable development studies)  Het was er gezellig op de pastorie. Ik moest blijven eten.

Van donderdag 3 oktober herinner ik me nog, dat er een kind werd opgenomen met een wond van mogelijk 15 cm doorsnee onder de oksel. Hij had blijkbaar een abces daar gehad en dit was niet goed behandeld. De huid was necrotisch geworden en je kijkt zo op de spieren en zenuwen. De jongen had natuurlijk ook nog een longontsteking door het op een kant liggen.

Op het eind van de dag, ben ik een foto gaan brengen naar Michael Nyagila. Deze foto had ik drie jaar geleden gemaakt en ik had het vorig jaar vergeten. Zijn vrouw Scholastica was helaas in Dar es Salaam. Ze heeft nierinsufficiëntie en moet blijkbaar bijna iedere dag dialyseren. Ze wacht op een niertransplantatie of op de dood. Het is hier in Tanzania zelfs ook mogelijk om een niertransplantatie te krijgen. Al het geld gaat blijkbaar naar haar. Hij was pas eenmaal naar Dar es Salaam geweest om haar te bezoeken. Ze bellen wel elke dag. Door dit alles is er geen geld om het nieuwe huis af te bouwen. Dit was nog hetzelfde als drie jaar geleden. Het is dicht, maar het plafon moet er nog in en de muren waren nog kaal enz. Michael maakte pasfoto’s om wat bij te verdienen, maar de camera was stuk gegaan. Hij verkocht nog wat frisdrank, maar dat bracht niet veel op.

Donderdag avond werd ik ook bij de zusters uitgenodigd om afscheid te nemen van Karin Spong. Ze vertrok op vrijdagmorgen. Ik heb haar later op de avond nog veel kunnen vertellen over de gebeurtenissen in Ndala, die ik in de loop van de jaren heb meegemaakt. Dit leek me zinvol wegens haar interesse om tropische geneeskunde te gaan studeren.

Bij de doden bespreking op vrijdag ochtend was er één typisch geval. Er was deze week een man overleden met brandwonden, die op zich niet zo groot waren. Nu had men meer informatie gekregen. De man werd volgens traditionele geneeskunde behandeld en moest warme lucht met medicijnen inhaleren. Hierbij had hij waarschijnlijk te warme lucht ingeademd en is daardoor gestorven.

Op het eind van de middag ben ik na het werk naar Ulimakafu gefietst om een paar foto’s van een paar jaar geleden te geven. Een zekere Michaeli was al overleden, maar de kleindochter was toch heel blij met de foto. Ook Fredriki Nshimba was blij met de foto. Hij was ook begonnen om een stenen huis te bouwen en had al een hoeveelheid stenen gebakken. Hij moest het ook stap voor stap doen. Zijn oudste dochter ging nu ook in Tabora naar een kostschool. Ze wil rechten gaan studeren.

Zaterdag 5 oktober ben ik weer gaan fietsen. Ik had nog een paar foto’s. Ik ben met Stefano, de man van mijn hulp, naar een naburig dorp gefietst. Toen begon de vrouw van wie ik de foto’s had gemaakt weer pannenkoeken te bakken en we moesten thee drinken. Dit hield ons helaas op. Ik had nog verder naar het bos willen fietsen, maar dit werd te ver. Toen zijn we maar rechtsomkeer gegaan en was ik op tijd voor de lunch terug. Ook al was het bewolkt, ik voelde toch mijn gezicht gloeien. ’s Middags heb ik nog boodschappen gedaan en ’s avonds heb ik op het keyboard gespeeld. Het regende zowaar anderhalf uur , Geen tropische stortbui, maar er kwam toch behoorlijk veel regen. De voorraden zijn toch weer een beetje aangevuld.

Dit is dan weer mijn verhaal voor deze week. Ik hoop, dat ik zo weer een beetje een indruk heb kunnen geven, hoe het leven hier is. Het is hard, maar het gaat toch vooruit.

Veel groeten uit Ndala

6-10-2019

Gerard